Przeszłość
Kwiecień 2024:
prof. dr hab. Janusz Czebreszuk (Wydział Archeologii UAM),
"Na szlaku archeologicznej przygody: z Wielkopolski w świat"
Grafika podzielona jest poziomo na dwie części. W górnej znajduje się budynek Zamku. W dolnej zostały umieszczone informacje o wykładzie: tytuł, godzina, data, miejsce, imię i nazwisko wykładowcy. Góra jest w kolorze oliwkowym, dół w barwie pomarańczowej.
9.04.2024 r., g. 18.00, CK Zamek, „Na szlaku archeologicznej przygody: z Wielkopolski w świat” – wykład prof. dr. hab. Janusza Czebreszuka (Wydział Archeologii UAM)
wiek: 14+
W tym roku mija 105 lat istnienia archeologii uniwersyteckiej w Poznaniu. Lata te obfitowały w wiele projektów badawczych o kluczowym znaczeniu nie tylko dla polskiej, ale i europejskiej oraz światowej nauki.
Wykład podzielony zostanie na dwie części. W pierwszej, pokazana zostanie panorama projektów badań terenowych realizowanych na naszym uniwersytecie przez archeologów w trzech horyzontach czasowych:
– w okresie międzywojennym,
– do końca XX wieku
– i w wieku XXI.
Z każdego z tych etapów omówione zostaną 1-2 projekty.
W drugiej części, na wybranym przykładzie przedstawione zostaną cechy archeologii poznańskiej, które decydują o jej pozycji w Polsce,
jak i na świecie. Archeologiczną podróż rozpoczniemy w Wielkopolsce,
a poprzez kilka wybranych miejsc dotrzemy do badań na Peloponezie.
Organizatorzy: Centrum Kultury ZAMEK, Muzeum UAM,
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Fundacja UAM
Nagrania: Studio Filmowe UAM
Prof. dr hab. Janusz Czebreszuk – archeolog, profesor nauk humanistycznych w zakresie archeologii. Absolwent i pracownik Wydziału Archeologii UAM. Specjalizuje się w epoce brązu w Europie i strefie egejskiej. W latach 2008-2020 kierował Pracownią Archeologii Śródziemnomorskiej Epoki Brązu w Instytucie Archeologii UAM. W latach 2019-2023 był członkiem Rady Doskonałości Naukowej. Od 2019 jest dyrektorem Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach. Stypendysta m.in. Fundacji Nauki Polskiej i Volkswagena. Kierownik kilkunastu projektów (głównie NCN). Wypromował 12 doktorów. Autor/redaktor ponad 200 prac naukowych, w tym 29 monografii, m.in. „Bursztyn w kulturze mykeńskiej. Zarys problematyki badawczej” (2011).
Marzec 2024:
Prof. dr hab. Tomasz Goslar (Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM),
"Co z tym klimatem? Lekcja z przeszłości"
19.03.2024, g. 18.00, CK Zamek, wykład prof. dr. hab. Tomasza Goslara „Co z tym klimatem? Lekcja z przeszłości”.
Sala pod Zegarem / wstęp wolny / czas trwania: 120’ / wiek: 14+
Sprzyjające życiu warunki klimatyczne na Ziemi zawdzięczamy obecności w atmosferze gazów cieplarnianych, takich jak para wodna
i dwutlenek węgla (CO2), bez których nasza planeta byłaby o ponad 30°C chłodniejsza niż jest. Powodowany przez człowieka stopniowy wzrost stężenia CO2 w powietrzu, poskutkował w ostatnich dekadach wzrostem temperatury Ziemi o ok. 1,5°C. Współczesne zmiany klimatu, dziś pozornie niewielkie, ale tylko 2 razy słabsze od ocieplenia, jakie dokonało się u schyłku epoki lodowej, będą postępować.
W przeszłości, klimat Ziemi ulegał zmianom, głównie wskutek zmian stężenia CO2 w powietrzu. Przykładowo, 50 milionów lat temu CO2
w atmosferze było 2,5 razy więcej, a klimat był o 10 stopni cieplejszy niż dziś, i temperatury sprzyjające życiu były tylko w rejonach podbiegunowych. Ochłodzenie aż do warunków, jakie znamy, dokonało się dzięki mechanizmom powodującym stopniowe obniżanie się zawartości CO2 w powietrzu. Niestety, mechanizmy te są tak powolne,
że w skali czasu istnienia cywilizacji, powodowany przez nas wzrost stężenia CO2 trzeba uznać za niemal nieodwracalny.
Organizatorzy: Centrum Kultury ZAMEK, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Fundacja UAM, Muzeum UAM
Nagrania: Studio Filmowe UAM
prof. dr hab. Tomasz Goslar – dr hab. nauk fizycznych, profesor nauk o Ziemi, profesor zwyczajny na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM, specjalista z zakresu geochronologii i zastosowań radioizotopów w badaniach zmian środowiska w przeszłości, laureat nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w 2014 roku. Jest autorem lub współautorem ponad 150 publikacji naukowych, cytowanych (według Google Scholar) ponad 7000 razy.
W 2001 roku zorganizował Poznańskie Laboratorium Radiowęglowe, którym kieruje do dziś, i które datowało ok. 150 tys. próbek dla niemal 5000 badaczy (geologów, geografów, archeologów i in.) z ponad 2000 instytucji z całego świata.
LUTY 2024:
Prof. dr hab. Włodzimierz Rączkowski (Wydział Archeologii UAM) "Archeologia - od łopaty do satelitów"
06.02.2024 r., godz. 18.00, CK Zamek, wykład prof. dr. hab. Włodzimierza Rączkowskiego „Archeologia – od łopaty do satelitów”.
w szczególności w zakresie stosowanych metod badawczych. Archeologia powszechnie kojarzy się z pracami wykopaliskowymi
z tych metod, czyli zdjęć lotniczych, sięgają lat trzydziestych XX wieku
i istotne piętno w tym obszarze odcisnęło środowisko akademickie w Poznaniu. Nie tylko w PRZESZŁOŚCI, ale również współcześnie absolwenci UAM odgrywają czołową rolę w kształtowaniu nowych strategii wprowadzania metod teledetekcyjnych w zarządzaniu dziedzictwem archeologicznym.
Prof. dr hab. Włodzimierz Rączkowski – absolwent historii i archeologii na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza, profesor nauk humanistycznych zatrudniony na Wydziale Archeologii UAM. Jego zainteresowania naukowe dotyczą krytycznej refleksji nad praktykami badawczymi archeologów
(w tym roli teorii w badaniach archeologicznych), studiów osadniczych, nad przeszłymi krajobrazami, aplikacji metod teledetekcyjnych w archeologii,
a także ich roli w ochronie dziedzictwa archeologicznego. Od końca lat 80. XX w. prowadził lotniczy rekonesans archeologiczny, który istotnie zmienił stosunek wielu archeologów polskich do jego potencjału poznawczego. Uczestniczył i kierował projektami finansowanymi przez instytucje polskie, międzynarodowe oraz Unię Europejską. W latach 2008–2011 stał na czele międzynarodowej organizacji Aerial Archaeology Research Group.
STYCZEŃ 2024:
Prof. dr hab. inż. Marek Marciniak (Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM)
"Wpływ zlodowaceń na kształtowanie krajobrazu"
16.01.2024 r., godz. 18.00, CK Zamek, wykład prof. dr. hab. inż. Marka Marciniaka „Wpływ zlodowaceń na kształtowanie krajobrazu”.
Badania geograficzne są realizowane w różnych skalach przestrzennych i czasowych. Skale przestrzenne określają zasięg obszaru badań, ale także uwzględniają procesy zachodzące w poszczególnych sferach. Różne skale czasowe pozwalają określać tempo zmian kształtujących środowisko przyrodnicze. Współczesną rzeźbę powierzchni terenu na obszarze dzisiejszej Polski i Europy ukształtowały w znacznym stopniu zlodowacenia czwartorzędowe. Rzeźba terenu jest zapisem skomplikowanych procesów geomorfologicznych, które uformowały moreny spiętrzone, czołowe i denne, sandry, pradoliny, doliny, rzeki i jeziora. Syntetyczną reprezentacją informacji geograficznych jest mapa, która może być drukowana dwuwymiarowo na papierze lub także w formie druku trójwymiarowego. Podczas wykładu, na mapie okolic Poznania zobrazowane zostaną procesy kształtowania krajobrazu przez lądolód.
Prof. dr hab. inż. Marek Marciniak – profesor nauk o Ziemi, zatrudniony w Instytucie Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM. Studia ukończył na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej. Doktorat i habilitację uzyskał w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Od 1990 roku pracował w Zakładzie Hydrologii i Gospodarki Wodnej, a od 2005 roku prowadził Zakład Hydrometrii UAM; był prodziekanem (2005−2007) i dziekanem (2008−2012). W swych badaniach skupiał się m.in. na monitoringu hydrosfery, identyfikacji parametrów migracji zanieczyszczeń w warstwach wodonośnych, prowadził też badania hydrologiczne w strefie polarnej. Jest konstruktorem licznych prototypów aparatury pomiarowej z zakresu monitoringu hydrosfery, autorem oryginalnej metody oznaczania parametrów filtracyjnych utworów wodonośnych na podstawie badań w otworach hydrogeologicznych, a także autorem i współautorem około 180 publikacji naukowych oraz 12 patentów.